Frans Bauer

Leven zonder letters

Frans Bauer wilde iets doen met laaggeletterdheid, omdat dit een rode en gevoelige draad is in zijn leven. “Mijn beide ouders konden niet goed lezen en schrijven, totaal niet. En omdat ik zelf een kind heb dat dyslectisch is, ben ik begaan met dit onderwerp.’ Nederland telt niet minder dan 2,5 miljoen laaggeletterden. In de huidige, digitale maatschappij is dit een steeds groter wordend probleem. “Als je naar een bank wil gaan om je zaken te regelen, loop je tegen een dichte deur”, weet de zanger. “En de pinautomaat sterft uit. Je bent dus veroordeeld tot de computer en als je niet kunt lezen, heb je dan een enorm probleem. Zo zijn er heel veel dingen in het dagelijks leven waar je als laaggeletterde tegenaan loopt. Deze mensen bedenken allerlei trucjes om dit probleem te omzeilen, zodat niet opvalt dat ze niet kunnen lezen. Want ze schamen zich kapot.”

Borden voorlezen

In zijn programma volgt Bauer mensen – jong én oud – die niet analfabeet zijn. Het verschil zit hem in begrijpend lezen. Analfabeten kunnen totaal niet lezen, de doelgroep van Bauer kan wel een beetje lezen, maar begrijpt niet wat er staat. “Mijn ouders waren ontzettend goed in het grootbrengen van mijn broer en mij. Mensen die met laaggeletterdheid worstelen zijn namelijk niet dom. Ze kunnen, net als jij en ik, heel veel, behalve lezen. En dat is ontstaan doordat ze als kind geen goede begeleiding hebben gekregen of door wat voor reden ook zijn afgehaakt op school.” Normaal gesproken lezen ouders hun kind voor, Frans moest zijn ouders voorlezen. De omgekeerde wereld, waar zijn ouders zich enorm voor schaamden. “Dan las ik als negenjarig jongetje een brief voor van de Belastingdienst, waar ik niets van begreep. Of ik las ondertiteling voor, van series als Dynasty en Falcon Crest. Daardoor werd ik goed in lezen, want ik was er de hele dag mee bezig. Voor mijn ouders was dit een heel gevoelig iets. Ik ben ook nooit met ze naar het buitenland geweest, want als je geen verkeersborden kunt lezen, hoe kom je dan in Parijs? Zelfs dagjestochten zijn een opgave voor iemand die niet kan lezen, want hoe kom je überhaupt in de Efteling als je de borden niet snapt? Sommige mensen proberen kleuren te onthouden: dat ene huisje met dat rode dak waar ze rechts moeten. Of ze tellen de stoplichten omdat ze na de vierde links moeten. Ik las continu de borden voor mijn ouders voor, net als de menukaart in het restaurant. Mijn kinderen betrappen mij er weleens op dat als we in een restaurant zijn, ik meteen de kaart ga voorlezen. Dat zit er zo ingebakken.”

Gepest

De mensen die hun ziel en zaligheid op tafel leggen in het programma, zijn door Frans Bauer maandenlang gevolgd. Zij zijn aangesloten bij stichtingen ABC en Lezen en Schrijven en vertellen openhartig hun levensverhaal, terwijl ze de koe bij de horens vatten en zich in een leertraject van de stichtingen hebben gestort. “Zij hebben allemaal mooie wensen gehad die nooit vervuld zijn geweest. Altijd hebben ze gedacht: lezen en schrijven is voor ons onbereikbaar en onze doelen zijn dat daarom ook. En dat hebben ze dus in de afgelopen maanden wél bereikt. Als je met die mensen bezig gaat en de juiste wegen bewandelt met de juiste hulp, dan blijkt er zo veel mogelijk te zijn.” En dat alles aan de hand van coach Bauer? “Nee, ik ben geen coach”, laat de zanger ondubbelzinnig weten. “Ik volg ze slechts. De specialisten achter de schermen hebben het mooiste werk verricht. Ik breng hun levensverhaal in beeld. En dat is best emotioneel, ik heb echt nachten wakker gelegen. Ik heb bijvoorbeeld een man uit Groesbeek ontmoet die als kind niet mee kon komen op school en gruwelijk werd gepest, waarna hij negen jaar lang dagelijks het bos in is gevlucht en een kuil groef om zich daarin te verstoppen. Dat zijn pijnlijke verhalen. En al die mensen die met ons hebben meegedaan zeggen: had ik dit maar eerder geweten en gedaan. Ik wil mensen behoeden voor een leven vol onvervulde wensen en ambities. Als er mensen thuis zitten die die stap nog niet durfden te wagen, dan hoop ik dat hun omgeving ze na het zien van het programma gaat motiveren om dat tóch te doen. Potverdorie, reik je hand uit en zorg ervoor dat al die mensen over hun schaamte en angst komen. Soms heb je in het leven gewoon wat hulp nodig van de mensen om je heen.”

Lees hier ons interview met Frans over The Voice Senior

Lees hier ons interview met Frans over What The Frans?!

Lees hier ons interview met Frans over Bauers Zigeunernacht

Lees hier ons interview met Frans over Bananasplit