EZK brengt voortbestaan kleine commerciële omroepen in gevaar: einde FM en DAB+ distributie nabij

Diverse kleine commerciële omroepen zijn op dit moment in de ether via FM en DAB+ te beluisteren. Ondanks dat een gezonde commerciële exploitatie moeilijk is, houden deze omroepen het hoofd boven water en dus de radiozender in de lucht. Maar daar dreigt in de toekomst verandering in te komen. Het door het ministerie van EZK ontvouwde vergunningsbeleid is hier de belangrijkste reden voor. Maar ook verhoging van de toezichtkosten van Commissariaat voor de Media en afdracht van muziekrechten aan BUMA/STEMRA en Sena spelen een rol.
DAB+
Op korte termijn is voor de weg die EZK is ingeslagen voor toekomstige vergunningen een nagel in de doodskist voor menig kleine commerciële omroep. Dit begint in de komende maanden bij de nieuwe DAB+ vergunningen. Kleine commerciële omroepen als Hofstad in de regio Den Haag en Eemland in de regio Amersfoort/centraal midden-Nederland maken voor DAB+ etherdistributie op dit moment gebruik van een tijdelijke vergunning. Deze loopt 1 september af. Deze omroepen kunnen in de komende maanden een nieuwe uitzendvergunning voor de deur van vijf jaar aanvragen. Dit klinkt mooi, maar in de praktijk valt dat tegen.
Tijdelijke stop
Voor een gezonde exploitatie moeten kleine commerciële omroepen reclamesportjes uitzenden. Dit is tegenstelling tot publieke lokale omroepen, die jaarlijks tienduizenden en in sommige gevallen zelfs honderdduizenden euro's aan subsidie ontvangen. Het is echter zeer de vraag of de DAB+ distributie met de definitieve vergunning direct vanaf 1 september kan worden doorgezet. Een nieuwe ingewikkelde organisatiestructuur dient worden opgezet met alle andere omroepen die op hetzelfde uitzendraster (allotment) uitzenden. Dit proces vraagt tijd. Datzelfde geldt voor de opbouw van het zendernetwerk in een allotment. Strenge vergunningseisen wat betreft de ontvangst binnenshuis en de plek waar uitzendmasten mogen staan zijn hiervan enkele oorzaken.
Kosten
Los van de organisatorische en technische aspecten is het voor veel kleine commerciële omroepen financieel niet haalbaar om aan de definitieve DAB+ distributie te beginnen. EZK heeft in de voorstellen van de vergunningsvoorwaarden – deze zijn namelijk tot op dit moment nog steeds niet definitief – gesteld dat voor iedere vergunning een borgsom van vijfduizend euro betaald moet worden. Voor commercieel gezonde exploitatie heeft menig kleine commerciële omroep een groter uitzendgebied nodig, en dus vergunningen voor meerdere allotments. Dit betekent niet alleen dat iedere vergunning vijfduizend euro kost. EZK heeft ook bepaald dat het programma op iedere allotment niet hetzelfde mag zijn. Vanwege de strenge ontvangsteisen moet in ieder allotment gebruik worden gemaakt van meerdere zendmasten en bijbehorende zenders. Het kostenplaatje van ieder opstelpunt komt zo al snel boven de tienduizend euro. Alle omroepen die binnen de allotment uitzenden, moeten de kosten evenredig delen. Tel daarbij op dat huidige kleine commerciële omroepen naar verwachting op 1 september tijdelijk uit de lucht moeten – met als gevolg verlies van adverteerders – en het totale effect is rampzalig. Hierdoor dreigt het einde voor menig kleine commerciële omroep.
FM
Maar er speelt op langere termijn nog meer. Sommige kleine commerciële omroepen maken gebruik van een FM-frequentie. Het gaat hierbij om kavels met een laag vermogen die lokaal in een relatief klein gebied te ontvangen zijn. Niet interessant voor de grotere regiogerichte commerciële omroepen. Deze vergunningen lopen 1 september 2024 af. De toekomstige veiling van uitzendvergunningen gaat uit van vergunningen met een ingangsdatum van 1 september 2025. EZK heeft de plannen bekendgemaakt voor het vergunnen van regionale commerciële omroepen na deze periode. Hieruit blijkt dat het aantal kavels fors is teruggebracht. Kleinere kavels waar op dit moment de kleine commerciële omroepen als Koekstad, Suc6 FM en Radio Experience op uitzenden, zijn opgeslokt door grote kavels die beschikbar komen. Ideaal voor grotere regionale commerciële omroepen als RADIONL en Tukker FM, die op deze manier makkelijker een semi-landelijk bereik kunnen realiseren. Maar voor de kleine commerciële omroepen opnieuw een aderlating.