NPO 1 UHD blijft probleem bij providers: ‘Stop met UHD en zet in op Full HD’
En dan kan de balans worden opgemaakt met betrekking tot deze test met UHD bij publieke omroep NPO. Niet de eerste test met een tijdelijk kanaal in beter beeld. Het testen tijdens sportevenementen zoals Olympische Spelen en EK/WK voetbal begon met 4K-uitzendingen. Al snel werd duidelijk dat 4K voor films via blu-ray en online streamingdiensten een stap vooruit is, maar dat voor broadcast – simpel gezegd het live tv-kijken in de huiskamer – 4K nog een stap te ver is. Als tussenvariant werd door onder meer European Broadcast Union (EBU) in samenspraak met tv-zenders en providers 'UHD' bedacht. Dit is een soort van 4K-light, met het betere kleurpalet van 4K maar de beeldresolutie van Full HD. Een compromis dus, en een compromis dat in de praktijk niet goed blijkt te werken.
Problemen
Want ook bij dit EK voetbal werd weer duidelijk dat NPO 1 UHD voor opschudding zorgt bij providers. Hetzelfde beeld was ook tijdens voorgaande testen met UHD bij NPO zichtbaar. UHD in de huidige vorm is niet ‘plug and play’. Er zijn te veel variabelen die ervoor zorgen dat niet iedere kijker die op NPO 1 UHD afstemt direct goed beeld ervaart. Dit heeft hoofdzakelijk te maken met het betere kleurenpalet van UHD. Om dit te verkrijgen wordt HDR in de vorm van HLG aan het signaal toegevoegd. Daar gaat het in veel gevallen verkeerd. Vooral oudere modellen 4K-televisies ondersteunen HDR/HLG niet of niet goed. Ook decoders van providers kunnen soms niet goed met het UHD-signaal samenwerken. Het resultaat op het televisiescherm is een te donker beeld. Ook klagen kijkers dat het beeld op een UHD-kanaal te flets is als er geen UHD wordt uitgezonden. In het geval van NPO 1 UHD zijn alleen de EK-wedstrijden in echte UHD; de overige programma’s hebben in de basis geen HDR. Dat zou geen beeldproblemen moeten veroorzaken als de hybride techniek HLG goed werkt. Maar er is meer: er zijn namelijk ook klachten over het Dolby Digital 5.1 geluid.
Providers
SKV – de kleine lokale provider uit Veendam – heeft naar het blijkt de zaken de UHD-trein het beste op de rails staan. Van de landelijke providers lijkt Ziggo het minste problemen te hebben. Al is ook bij deze provider niet voor iedere klant een goed UHD-beeld weggelegd. Bij KPN zijn er niet alleen klachten over te donker of te flets beeld, maar ook problemen met het Dolby Digital 5.1 geluid. Bij Delta Fiber (Delta en Caiway) maakt de decoder van het UHD-signaal zelf een normaal HD-signaal. Het beeldformaat wordt door deze decoders teruggezet van 1080p naar 1080i. En waar Delta Fiber dit jaar de eerste stappen met UHD maakte, bleef Odido in het geheel achter. Achter de schermen is Odido wel aan het testen, maar blijkbaar was het testresultaat niet goed genoeg.
Stapje terug
Nu deze testperiode met NPO 1 UHD ten einde loopt, kan voorzichtig de balans worden opgemaakt. Als we kritisch naar alle problemen kijken, lijkt het erop dat er voor broadcast een volgende stap terug moet worden gemaakt. Van UHD terug naar Full HD 1080p/50, zonder het betere kleurenpalet en dus zonder HDR/HLG, maar dan wel met dezelfde bandbreedte als nu NPO 1 UHD. Daar moet dan wel bij vermeld worden dat bij UHD H.265 de compressiestandaard is. Full HD is ‘plug and play’ en met vrijwel elk HD-apparaat of televisie te bekijken, maar dan moet de stream wel in H.264 worden aangeboden. De bandbreedte van deze stream moet dan meer dan 25 Mb/s worden, de bandbreedte waarin SKV als eerste provider in Nederland ongeveer vijftien zenders in zogenoemd 'HBR' aan klanten levert.
Beeldervaring
De huidige situatie bij Delta Fiber maakt duidelijk dat alleen al een HD-beeld in hogere bandbreedte voor de kijker meer dan voldoende beeldbeleving geeft. De superlatieven bij Delta-klanten over beeldkwaliteit stapelden zich op met de gedachte van NPO 1 UHD in echt UHD zou zijn. Dit was dus niet het geval, maar toont aan dat Full HD voor de meeste kijkers – een enkele beeldpurist nagelaten – ruim voldoende is. Mits de bandbreedte van de streams goed is. Omdat investeringen voor zenders en providers bij doorgifte in Full HD lager zijn dan bij UHD, is de stap naar het structureel en niet tijdelijk aanbieden van tv-zender in betere beeldkwaliteit een stuk kleiner.
